Xantos Antik Kenti

Adı farklı kaynaklarda Xanthos, Ksantos ya da Ksanthos olarak anılan Xantos Antik Kenti, Antalya’nın Kaş ilçesine bağlı Kınık mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Antalya -Fethiye karayoluna yakın konumu nedeniyle ulaşımı kolay bir kent olduğu söylenebilir. Bu kent, tarihi mekân gezmeyi seven turistlerin ilgisini çekmektedir. Xantos ismi Yunanca olmakla beraber, Türkçe’ye “sarı” olarak çevrilmiştir. Aynı zamanda Xantos Antik Kenti, 1988’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne de alınmıştır.
Xantos Antik Kenti, 1838’de Charles Fellows adında İngiliz arkeolog tarafından keşfedilmiştir. Fellows aynı zamanda burada bulunan kalıntıları British Museum’a götüren kişidir. Bu antik kentin bulunması 1800’lü yıllara dayansa da kazı çalışmalarına başlanması 1950’li yıllarda gerçekleşmiştir. İlk kazılar Fransız arkeologlar tarafından yapılmıştır. 2011 yılından itibaren de Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji bölümünde profesör olan Prof. Dr. Burhan Varkıvanç, bu bölgedeki kazı çalışmalarını üstlenmiş ve hala daha devam ettirmektedir. Fakat ödenek yetersizliği ve altyapı yetersizliği nedeniyle kazılar oldukça yavaş ilerlemektedir.
Xantos Antik Kenti ve bulgularını anlayabilmek için öncelikle bu kentin tarihçesine hâkim olmak gerekir. Ksantos adıyla da bilinen bu kent, Likya Egemenliğinin en önemli şehirleri arasında yer almaktadır. Xantos, bugünkü adı Eşen çayı olan Ksanthos nehrinin kenarındaki iki tepenin üzerine kurulmuş bir kenttir. Homeros, bu kent hakkında her ne kadar Truva savaşına dahil olduğunu yazsa da verili kaynaklar bu kentin en eski tarihinin M.Ö. 800’lü yıllara kadar gittiğini göstermektedir. Tarihte yazılı olan kaynaklara göre, Pers komutanı Harpagos, Xantos şehrini kuşatır. Halk kenti savunmaya çalışsa da başarısız olurlar. Yine de kentlerinden vazgeçmeyen Xantos halkı, kadın ve çocuklarını öldürür. Şehri de ateşe verirler. Böylece Harpagos’a yalnızca kül olmuş bir şehir kalır.
M.Ö. 334 yılına gelindiğinde Büyük İskender bu şehri alır ve kendi topraklarına katar. İskender’in ölümünün ardından şehir önce Mısır komutanı Ptolemaios’un, sonrasında ise Suriye kralı III Antiokhos’un himayesine girer. M.Ö. 42 yılında ise Xantos, Sezar’ı öldürmüş olan Brutus tarafından ele geçirilir. Brutus kenti canlandırmak ve imar etmek için çeşitli çalışmalar yürütüe. M.S. gerçekleşen depremlerle şehir iyice harabe olmuştur. M.S. 13. Yüzyıllara gelindiğinde ise terk edilmiş olan  bu bölgeye Kınık boyuna ait Türkmenler yerleşmiştir.
Xantos kenti, Bizans himayesi altına girdikten sonra piskoposluk merkezi haline gelmiştir. Xantos şehri, farklı yapılarla inşa edilmiş surlarla çevrelenmiştir. Tiyatronun batısında kalan noktada ise Harpy anıtı adı verilen eski mezarlara rastlanmıştır. Burada bulunan kabartmalar günümüzde British Museum’da sergilenmektedir. Tiyatronun bitişinde yer alan agoranın ise Roma dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Bu agoranın yakınlarında da Kherei adında Xantoslu bir prensin hayatını anlatan bir kitabe yer almaktadır.
Xantos şehri içerisinde tiyatronun, anlatılan agoranın ve çeşitli mekanların yanı sıra birçok uygarlığa ev sahipliği yapması nedeniyle kilise de barındırır. Bu kiliselerin Bizans zamanından kaldığı düşünülmektedir.
Xantos Antik Şehri’nin yanı sıra bu bölgede farklı kültürlere ait şehirler de yer almaktadır. Bunlardan bir tanesi de Letoon Antik Şehridir. Letoon, Xantos şehrine yalnızca 4 kilometre uzaklıktadır. Likya medeniyetinin dini merkezi konumunda olna bu şehir, Xantos kadar değerli bir şehirdir. Bu nedenle Xantos ziyaretçilerinin, bu antik kenti de gezmeleri önerilmektedir. Letoon şehrinde, antik tiyatro, bir çeşme, manastır ve Leto, Artemis ve Apollon tapınakları da yer almaktadır. Letoon Antik Şehri de Xantos Antik Şehri ile aynı yılda UNESCO Dünya Mirasları listesine eklenmiş ve koruma altına alınmıştır.
Xantos Antik Kenti, Kaş ilçesine 45 km, Fethiye’ye 63 km, Antalya şehir merkezine ise 235 km uzaklıktadır. Özel araçla giderseniz Kaş ilçesinin Kınık tabelalarını takip ettikten sonra yolun Atatürk Heykeli’nden ikiye ayrıldığını görebilirsiniz. Sağ taraftan ilerleyip tepenin solundan devam ettiğinizde antik kentin karşınıza çıktığını görebilirsiniz. Özel araç ile ulaşım sağlayamıyor iseniz Kaş – Fethiye arasında seferlerini gerçekleştiren otobüslerle de bu bölgeye ulaşım sağlayabilirsiniz.
Xantos Antik Kenti’ne giriş ücreti her sene değişmekle beraber güncel giriş ücreti 14 TL olarak belirlenmiştir. Müzekart sahibi iseniz bu antik kente, kartlarınızla da giriş yapabilmeniz mümkün. Tarihi önemi oldukça büyük olan bu şehri, yakınındaki diğer tarihi bölgelerle beraber keyifle ve hayranlıkla gezeceğinize eminiz.